مجازات رانندگی بدون گواهینامه چیست؟
نداشتن گواهینامه و رانندگی با وسایل‌نقیله، به جرم محسوب می‌شود و مجازات دارد. اگر راننده بدون‌گواهینامه در تصادفی مقصر شناخته نشود، صرفا به‌دلیل رانندگی، بدون گواهینامه مجازات خواهد شد. این‌طور نیست فردی فقط به دلیل نداشتن گواهینامه مقصر تصادف شناخته شود، بلکه مقصر حادثه را ماموران و کارشناسان راهنمایی‌ورانندگی تعیین می‌کنند. همچنین مطابق بند «ج» ماده ۱۰ قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی، درصورتی که راننده بدون داشتن گواهینامه مبادرت به رانندگی کند، وسیله نقلیه متوقف و راننده به مرجع قضایی معرفی می‌شود. البته باید اشاره کرد مجازات رانندگی بدون گواهینامه، براساس «بند ۱» ماده ۳ قانون وصول برخی درآمدهای دولت، به جزای نقدی تبدیل می‌شود. نکته مهم این است که عدم تمدید گواهینامه پس از انقضای آن، به معنای نداشتن گواهینامه نیست و اتمام اعتبار گواهینامه، جریمه مخصوص به خود را دارد که با پرداخت جریمه، تمدید آن نیز امکان‌پذیر است. ازسوی‌دیگر توجه به این نکته نیز ضروری است افرادی که در کلاس‌های رانندگی شرکت کرده‌اند و در آزمون رانندگی قبول شده‌اند، اما هنوز گواهینامه خود را دریافت نکرده‌اند در حکم افراد بدون گواهینامه تلقی می‌شوند. در صورت بروز تصادف نیز برخورد قانون با آنها مانند افراد بدون گواهینامه است. یعنی درصورتی‌که این افراد تصادف کنند و تصادف منجر به فوت یا جرح شود، خسارت پرداختی از بیمه به زیان‌دیده از راننده فاقد گواهینامه قابل‌استرداد است. در این زمینه سرهنگ علی‌اصغر شریفی گفت: «در ماده 119 آیین‌نامه راهنمایی‌ورانندگی، مسئولیت کیفری متوجه فردی است که با اطلاع از نداشتن گواهینامه، وسیله نقلیه را در اختیار راننده قرار داده است.» وی در ادامه بیان کرد: «در قانون رسیدگی به تخلفات راهنمایی‌ورانندگی ثبت نمرات منفی باعث ضبط گواهینامه خواهد شد و راننده وسیله‌نقلیه اگر بدون گواهینامه رانندگی کند، خودرو به پارکینگ می‌رود و فرد خاطی هم به دادگاه معرفی می‌شود.»
این مقام پلیس ادامه داد: «اگر راننده‌ای که تصادف کرده است، گواهینامه نداشته باشد، طبق ماده 15 بیمه شخص ثالث، بیمه ضرر مالی را به فرد زیان‌دیده پرداخت خواهد کرد ولی برای اینکه جبران خسارت کند، می‌تواند از فرد خاطی تمام یا بخشی از دیه را که پرداخت کرده،
پس بگیرد.»
رنگ‌بندی گواهینامه‌های رانندگی در دستورکار پلیس راهور
سرهنگ محسن صوفی یکی از برنامه‌های در دستور کار پلیس راهور را رنگ‌بندی گواهینامه‌های رانندگی عنوان و اظهار کرد: «در صورت تصویب و اجرایی شدن این پیشنهاد پلیس راهور، گواهینامه‌های راهنمایی‌ورانندگی در سه رنگ و رده، رنگ‌بندی می‌شوند و به تناسب عدم تخلف رانندگان، رنگ گواهینامه ارتقا پیدا می‌کند.» سرهنگ صوفی در ادامه افزود: «با انجام رنگ‌بندگی گواهینامه‌ها و تشویق رانندگان برای ارتقا به رده و رنگ بالاتر، آنها به سمت رعایت مقررات راهنمایی‌ورانندگی و عدم تخلف، ترغیب می‌شوند.» وی در ادامه با بیان اینکه پلیس راهور نقش تصویب‌کنندگی در جریمه‌های راهنمایی‌ورانندگی ندارد و تنها پیشنهاددهنده است، گفت: «براساس ماده ۲۱ و ۲۲ قانون رسیدگی به تخلفات راهنمایی‌ورانندگی میزان جریمه‌ها به تصویب هیات دولت می‌رسد و هر ۳سال یک‌بار نیز امکان تعدیل جریمه‌های راهنمایی‌ورانندگی وجود دارد. البته در هفت سال گذشته به دلایل متعدد ازجمله مسایل اقتصادی، نرخ جریمه‌ها تغییری نکرده است.» رئیس اداره حقوقی پلیس راهور فراجا تصریح کرد: «پلیس راهور بنا به وظیفه پیشنهاددهندگی خود، افزایش میزان جرایم را با تمرکز به تخلف‌های حادثه‌ساز پیشنهاد داده است که باید در هیات وزیران مصوب شود.»
نمرات منفی دردسرساز
مساله دیگری که در مورد گواهینامه رانندگی بسیار مهم است، نمرات منفی هستند که پس از تخلف در سوابق صاحب گواهینامه ثبت می‌شود. احتمالا الان می‌گویید شاید گواهینامه‌تان نمره منفی داشته باشد و از آن بی‌خبر هستید. تمام رانندگان با ارسال شماره گواهینامه خود به سامانه پیامکی «1101202020» می‌توانند از میزان نمره منفی ثبت‌شده در سوابق خود مطلع شوند. در ضمن اگر شخصی بیش از 30 نمره منفی کسب کند ، موظف به تسلیم گواهینامه خود به پلیس راهنمایی‌ورانندگی است. خوشبختانه امکان پاک شدن نمره منفی گواهینامه‌ها نیز وجود دارد. رانندگانی که یک‌بار گواهینامه آنها توقیف شده است، اگر به مدت شش‌ماه تخلف حادثه‌ساز نداشته باشند و نمره منفی کسب نکنند، تمام نمرات منفی آنها پاک می‌شود. همچنین رانندگانی که دوبار گواهینامه آنها توقیف شده یا در شُرف باطل شدن است، اگر به مدت یک‌سال تخلف حادثه‌ساز نداشته باشند و نمره منفی کسب نکنند، تمام نمرات منفی آنها پاک خواهد شد.کسانی‌که نمرات منفی گذشته آنها پاک شده باشد، بعد از آن هر تخلفی که انجام بدهند، به عنوان اولین تخلف در سوابق‌شان منظور می‌شود.