احداث نخستین مترو در ایران و جهان
تاریخچه استفاده از مترو به نیمه دوم قرن نوزدهم میلادی برمیگردد؛ زمانی که شکوفایی صنعتی در کشورهای اروپایی به اوج خود رسیده بود و هر روز طرحها و ایدههای بسیاری برای توسعه و پیشرفت زندگی شهری مطرح میشد. مترو نیز مدیون پیشرفت تکنولوژی در عرصه راهآهن و همچنین توسعه فیزیکی شهرهای اروپایی است. ایده احداث مترو اولینبار به طور جدی در کشورهای انگلستان و آلمان مطرح شد. طرح اولیه به این صورت بود که دو ایستگاه اصلی راهآهن در دو سوی شهر توسط یک محور زیرزمینی به هم متصل شوند. نخستین طرحی که در این زمینه اجرایی شد، در سال ۱۸۶۳ میلادی و در شهر لندن بود که یک قطار زیرزمینی به کمک نیروی لوکوموتیو بخار، مسافران را جابهجا میکرد. در ایران نیز نخستین گفتوگوها درباره احداث قطار شهری در تهران و اجرای آن حدود سال ۱۲۶۷ شمسی بین تهران و شهرری یعنی حرم حضرت عبدالعظیم(ع) انجام شد. در سال۱۳۵۴ قانون تاسیس شرکت راهآهن شهری تهران و حومه به تصویب رسید. عملیات اجرایی خط یک قطار شهری تهران در سال ۱۳۵۶ آغاز ولی بین سالهای ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۵ متوقف شد.
رکورد جابهجایی روزانه ۲میلیون و ۹۵۰ هزار سفر در مترو تهران!
طبق برنامههای توسعه قرار است خطوط مترو تهران به ۱۱خط افزایش یابد. تا خردادماه ۱۴۰۱، طول خطوط مترو بهرهبرداریشده، برابر ۲۵۳.۷ کیلومتر با ۱۴۵ ایستگاه است و شمار واگنهای فعال در مترو تهران نیز ۱۵۱۴ واگن، برابر ۲۱۷ قطار است که بهطور میانگین روزانه بیشاز 2.5 میلیون مسافر را جابهجا میکنند. مترو پایتخت به رکورد جابهجایی 2 میلیون و ۹۵۰ هزار سفر در روز نیز دست یافتهاست. در اسفند ۱۳۹۹ اعلام شد مجموع سفرهای مترو تهران به ۹۵۴۰ میلیون سفر رسیده که معادل ۱۱۹برابر جمعیت ایران است. در این زمینه چندی قبل مدیرعامل شرکت بهرهبرداری مترو تهران با بیان اینکه حرکت قطارها طبق روال گذشته در حال انجام است و خوشبختانه خرابی قطار نداریم، گفت: «ضدعفونی مداوم و مستمر واگنهای قطار بهصورت روزانه انجام میشود و در صورتی که فاصله اجتماعی رعایت شود و شهروندان فقط در صورت ضرورت از مترو استفاده کنند، احتمال انتقال کرونا در مترو پایتخت به شدت کاهش مییابد.» مدیر عامل شرکت بهرهبرداری مترو تهران و حومه با تاکید بر اینکه سرفاصله حرکت قطارها طی سهسال گذشته؛ 29 مرحله کاهش یافته است، افزود: «درحالحاضر خطوط یک و چهار، هر3ونیم دقیقه؛ خط دو، هر 3 دقیقه؛ خط سه، هر 6 دقیقه؛ خط پنج، هر 15 دقیقه و خط هفت، هر 10 دقیقه مسافرگیری دارند. همچنین با راهاندازی دو ایستگاه مرزداران و شهرک آزمایش در خط شش سرفاصله این محدوده نیز مانند ایستگاههای خط شش به 15دقیقه کاهش مییابد.» وی با بیان اینکه در 14ماه گذشته مترو تهران و حومه بدون وقفه در روزهای تعطیل و غیرتعطیل خدمترسانی به شهروندان داشته است، بیان کرد: «این ناوگان با تمام ظرفیت در خطوط هفتگانه مترو درحال سرویسدهی است.»
8 ویژگی بزرگترین پایانه قطار شهری در کشور
در این زمینه روابط عمومی مترو خبر از افتتاح بزرگترین پایانه زیرزمینی قطارهای شهری در کشور داد و اعلام کرد: «پایانه اکباتان (دپو-پارکینگ تعمیراتی) که بزرگترین پایانه زیرزمینی قطارهای شهری در کشور محسوب میشود، پس از ۱۴ سال انتظار افتتاح خواهد شد. عملیات اجرایی این پروژه مهم شهری از سال ۱۳۸۷آغاز شده و با حضور شهردار تهران و برخی مقامات لشکری و کشوری مورد بهرهبرداری قرار خواهد گرفت.» به گزارش روابط عمومی و امور بینالملل شرکت راهآهن شهری تهران و حومه (مترو) مهندس مسعود درستی، مدیرعامل شرکت مترو تهران با اعلام این مطلب افزود: «پایانه اکباتان در ۲ طبقه طراحی شده و شامل ۷۰ هزار متر مربع زیربنا با کاربریهای اداری و خدمات فنی و مهندسی است. این پایانه ظرفیت پذیرش ۲۱ رام قطار را دارد و ۹ خط ریلی آن دارای جایگاه تعمیرات دورهای و سرویس قطارها است. از نکات بارز طراحی و اجرای پایانه پارکینگ اکباتان، ایجاد دهانههای بزرگ به ابعاد ۳۸متر با استفاده از خرپاهای فلزی جهت نصب سوزن و ایجاد انشعابهای مختلف برای هدایت قطارها به هر یک از ۲۱ خط ریلی است. همچنین طراحی و اجرای ۲۱هزارمترمربع کانال تهویه هوا با ورقهای گالوانیزه و سازههای فلزی متصل به سقف، اجرای بارانداز، جرثقیل دروازهای و سیستم هوای فشرده ازدیگر ویژگیهای پایانه مذکور هستند.» وی ادامه داد: «احداث پایانه اکباتان به صورت زیرزمینی باعث شده است ضمن رعایت ضوابط ایمنی، کمترین مزاحمت برای اهالی منطقه و همچنین کمترین آسیب برای منظر شهری را به دنبال داشته باشد.» مدیرعامل شرکت مترو در پایان گفت: «ازجمله مزایای خط ۴، بهرهمندی قطارهای این خط از خدمات تعمیر، نگهداری و اورهال در دو پایانه شهید کلاهدوز و اکباتان در ابتدا و انتهای خط مذکور است، همین امر منجر به کاهش سرفاصله حرکتی قطارها و افزایش ظرفیت مسافرگیری در خط ۴میشود.»